گل محمدی یا گل گلاب با نام علمی Rosa damascena درختچه ای است خزندار ( Decideous ). گل محمدی از دیرباز در ایران کشت می‌شده‌ است و قسمت قابل مصرف آن گلبرگ است . ماده مؤثره ٔ آن تانن و موارد استعمال آن غرغره قابض، غرغره بورات دو سدیم است . گل سرخ . گل سوری . یک قسم از گل سرخ است .در اصفهان و کاشان از آن گلاب می‌گیرند و بعضی آنرا هم تقطیر می‌نمایند.

این نوع گل سرخ، برگها ی مرکب از ۷ و به ندرت ۹ برگچه دندانه دار دارد و به نظر می‌رسد که نوعی دو رگه ثابت از Rosa gallica و Rosa canina می‌باشد. عده‌ای آن را یک دورگه ثابت از Rosa gallica و Rosa moschata ذکر نموده‌اند. گلبرگهای آن رنگ صورتی روشن یا سفید دارد.

گل محمدی درختچه‌ای دارای شاخه‌های گل دهنده تیغ دار، استوانه‌ای شکل، بدون شیار و دارای برگهای مرکب شانه‌ای که دارای ۵-۳ برگچه متقابل دندانه‌دار می‌باشد. رگبرگهای پشت برگ مشخص و بهم رفته، برگچه چرمی و بیضی شکل، نوک تیز به طول ۵-۳ سانتی متر، و روی برگها صاف و سبز و پشت آنها سبز کمرنگ و دمگبرگهایش خزی و نمدی است و با کرکهای غده‌ای پوشیده شده و تا انتهای جام گل کشیده شده‌است.

گلها به شکل صورتی خوشرنگ با ۳۲ گلبرگ صورتی مشابه و یکدست که در اوائل صبح شروع به ظاهر شدن می‌نمایند. کاسبرگها به تعداد ۵ عدد که حداقل سه تای آنها دارای زوائد بزرگی در لبه‌ها هستند. پرچم‌ها زرد رنگ به تعداد ۱۰۰ عدد در ترکیب گل وجود دارند. میوه آن پس از ریزش گلبرگها گوشتی گرد و یا تخم مرغی به طول ۵/۱ سانتی متر که در داخل برجستگی کوزه‌ای شکل زیر گلبرگها قرار دارند.

زمان باز شدن گلها در اوائل اردیبهشت تا اوائل تیرماه می‌باشد. و در هر منطقه مدت زمان باز شدن گلها ۳۰-۲۰ روز طول می‌کشد. دوام گل حداکثر یک روز بوده و بعد از آن رنگ صورتی خوشرنگ گلبرگها به سفید می‌گراید و با اندک نسیمی گلبرگها پرپر شده و می‌ریزند.

مناطق مورد کشت گل محمدی اغلب مناطق کوهپایه‌ای و اقالیم خشک و نیمه خشک با تابستانهای معتدل و خشک و زمستانهای سرد می‌باشد.

در حال حاضر کشت گل محمدی در ۱۴ استان کشور صورت می‌پذیرد که مهمترین آنها استانهای کرمان، فارس(میمند)، اصفهان(کاشان) و آذربایجان شرقی است و در مابقی استانها کشت بیشتر به صورت پراکنده می‌باشد.

همزمان با بهار و ماههای اردیبهشت و خرداد ، گلهای محمدی با عطری دل انگیز محیط پیرامون را عطر آگین می کنند. در این زمان کارگاههای سنتی و صنعتی مختلف گلابگیری در اقصی نقاط ، با وسایل تقطیر ، گلها را هر روز صبح زود ، قبل از باز شدن کامل غنچه ، چیده و به همراه بخار آب در دیگهای مخبلف ، تقطیر می نماید.اسانس حاصله که در قسمت فوقانی پارچه جمع آوری شده ، تجمع می یابد را جدا و پس از آبگیری در درون شیشه های در بسته ، دور از نور نگهداری می کنند ، اسانس را در ظروفی که اطراف آن توسط نمد پوشیده شده است ، عرضه می نمایند، آب باقیمانده حاصل از عمل تقطیر را به عنوان <<گلاب >> به مصارف مختلف می رساند .از هر ۳۰۰۰ کیلوگرم ، حدود یک کیلو اسانس به دست می آید .

اسانس رز یکی از عطرهای بسیار معروف می باشد که به طوروسیع در عطر سازی و سایر فراورده ها ی آرایشی ( پودر دندان و انواع پمادها ) به عنوان خوشبو کننده به کار می رود . قسمت اعظم اسانس گل محمدی در گلاب ، به عنوان تقویت کننده قلب و تهیه شربت مصرف می شود . کشورهای بالکان ، فرانسه ، ترکیه ، مراکش ، اسپانیا و ایران تولید می شود.براورد قابل قبول مصرف میکرو گرم به ازاء هر کیلو وزن بدن برای ستیرال ژرانیل استات ، سیترونلول ، لینالیل ، استات بر حسب سیترال می باشد.

صنعت کلابگیری : ایران باستان ، از دوران های بسیار گذشته ، به صنعت گلابگیری اشتهار داشته و این کشور مرکز اصلی گل سرخ و گیاهان معطر به شمار می رفته است.بیشترین کارگاههای تولید گلاب در میمند و فیروز آباد فارس بوده است . حمله مغولان همراه با نابودی همه چیز، این صنعت را نیز دچار رکورد نمود ، به طوریکه از آن تاریخ تا کنون این صنعت رواج قبلی خود را باز نیافته است. هنر گلابگیری در قرن دهم میلادی توسط اعراب به اروپا بده شد و اولین کشور اروپائی که این هنر را در خدمت گرفت ، اسپانیا بود.عطر و گلاب گل سرخ ایران به علت شرایط مناسب آب و هوائی ، از مرغوبیت خاصی برخوردار است. به جهت اینکه به مقدار کم تولید و بیشتر در داخل کشور مصرف می شود. از شهرت جهانی برخوردار است. اکثر کشورهای عربی حوضه خلیج فارس ، انواع مختلف عرقیات وگلاب را از ایران تهیه می کنند . متأسفانه اکثر مراکز و کارگاههای گلابگیری کشور به صورت سنتی انجام می گیرد . کمتر تولید کننده ای با شیمی ترکیبات مواد تولید شده آن آشنائی دارد .

آب مقطر ( گلاب ) گل سرخ: آب مقطر حاصل از تقطیر گل سرخ را گلاب می نامند. تفاوت گلاب ایران با سایر کشورها در این است که گلاب ایران در واقع از تقطیر گلهای تازه محمدی با آب مقطر تهیه می شود ، در صورتیکه گلاب سایر کشورها ، از طریق حل کردن اسانس گل محمدی در آب مقطر به دست می آورند.هنگامی که آب مقطر گل سرخ به طریقه مصنوعی تهیه شود . ژرانیول با درصد زیادی در آب حل شده ، ولی استرها روی صافی باقی می مانند. به عبارت دیگر ، یکی از مشخصات گل سرخ حضور هیدروکربنهای دارای ۱۵ تا ۲۲ اتم کربن است که نسبت ۹/۲۲ درصد در آن موجود هستند. این هیدروکربنها ( استرها ) به مقدار زیاد در هنگام تهیه آب مقطر به روش مصنوعی توسط صافی گرفته شده و به هدر می رود.

مزاج: مرکب القوی، در بعضی انواع آن سرد و خشک ذکر شده ولی در کل این گیاه داراری مزاجی معتدل می باشد.

طرز تهیه روغن: ۱) گلبرگهای تازه + روغن کنجد یا روغن زیتون=> در آفتاب => به محض سفید شدن گلبرگها=> فشرده => تفاله را خارج=> + گلبرگ تازه => خروج تفاله ==——–==> تا هفت بار ۲) برگ گل تازه + روغن کنجد یا زیتون=> جوشیدن روی آتش ملایم ( = دهن ورد مطبوخ، روغن گل پخته)

خواص ( بر اساس طرق استفاده): – گلبرگها و غنچه تازه: مفرح،مقوی، مسهل،مسکن صفرا، رقیق کننده بلغم – ضماد : نافع برای ورم مقعد، رفع جوش، التیام زخمها( آبله)،خشک کردن زخمها ، رفع خونریزی و رطوبات رحم، رفع زگیل، ناراحتی های پوستی، رویانییدن گوشت تازه بر زخمهای عمیق، تحلیل ورمهای گرم، شکستگی اعضاء -مالیدن: رفع سردرد گرم، چشم درد، گوش درد، تقویت دندان و لثه، ترمیم زخمهای دهان،رفع بد بویی عرق، قطع عرق ( جزء داروهای گیرنده در درمان چشم درد و التهاب چشم) -غرغره:مقوی دل و دماغ – بخور: درمان نزله گرم،عفونت بینی، بواسیر(پولیپ) بینی – عصاره گل خشک شده :قابض ، رفع خونریزی سینه، قطع اخلاط خونی، رفع رطوبات معده ، درمان یبوست، رفع خفقان گرم، رفع ضعف قلب ، بند آوردن اسهال های گرم (جزء داروهای سرد مزاج برای علاج سوءمزاج قلب و خفقان گرم قلب) – ضماد: خشک کردن رطوبتها – خوردن گل بن: قطع اخلاط خونی از سینه، قابض، بند آوردن اسهال – خوردن زرود: بند آوردن خونریزی ازهرعضوی، قطع اسهال های سخت o خواص روغن: قابض ، محلل، بازکننده مجاری ، مسهل موضعی: رفع سردرد، تقویت دماغ، رفع بی خوابی، تسکین درد گوش، درد سر، درد دندان، رویانییدن گوشت بر زخمهای عمیق،خشک کردن رطوبات و چرکها، سوختگی آتش، رفع عرق خوردن: مسهل مواد لزج، بند آوردن اسهالهای صفراوی، مسکن التهاب معده، زخم روده، دل درد، دل پیچه تنقیه: درمان زخم روده ها، دل درد و دل پیچه خوردن: رفع عوارض حادث از زکام، قطع خونریزی از سینه، خشونت صدا، ضد سرفه، خفقان گرم، درد معده و روده، دل پیچه سرد و گرم، درد کبد و طحال، علاج نزله سرد بوییدن: سردرد های گرم، دردچشم، + قرنفل=> سردردهای سرد، تقویت دماغ، حواس، ایجاد نشاط، تقویت دل، رفع خماری، بی هوشی، خفقان – گل قند (غنچه گل ساییده شده+ گلاب+ قند سفید ساییده شده+ گلیسیرین): قابض -عسل وردی (غنچه گل ساییده شده + عسل سفید+ الکل ): تنطور -غرغره گل سرخ (عسل وردی +آب): قابض ضعیف – سرکه گل سرخ: گل سرخ خشک نیم کوب + اسیداستیک + سرکه ==> 8 روز بخیسانند==> با فشار از پارچه بگذرانند ==> صاف – شربت گل سرخ (غنچه گل + آب جوش + شکر سفید): مسهل

عوارض: – مضر برای نیروی جنسی – در افراد ضعیف ایجاد عطسه، زکام، ورم، آماس – تشنگی – سفید کردن مو

ازدیاد رزهای گلخانه ای بیشتر از طریق قلمه شاخه است. برای تهیه قلمه گیاهان مادری در شرایط مناسب پرورش داده می شود. تهیه قلمه بعد از بالغ شدن شاخه ها و رسیدن برگها به اندازه نهایی انجام می گیرد. بخاطر اینکه گیاهان مادری در داخل گلخانه در تمام طول سال در حال رشد دائم ستند، بنابراین می توان در تمام طول سال از آن قلمه های برگدار تهیه کرد. قلمه ها با یک تا سه گره برداشت شده و تنها برگ انتهایی نگه داشته می شود و برگ های تحتانی حذف می شود. ته قلمه ها را می توان برای ریشه زائی بهتر با پودرهای حاوی هورمون تیمار کرد. قلمه ها را سپس در داخل بستر ریشه زائی قرار می دهند که معمولاً از ماسه، پرلیت با یپت ماس و یا ترکیبی از آنها می باشد. پرلیت با اندازه دانه های متوسط بستر ریشه زائی قابل دسترس و مناسبی است. دمای بین ۲۵ ـ ۲۱ درجه سانتیگرد در محیط بستر (اطراف ریشه ها) باعث ریشه زایی بهتر قلمه ها خواهد شد.

اکنون بیشتر تولیدکنندگان رزهای گلخانه ای در جهان از ارقام پیوند شده بر روی پایه های مناسب استفاده می کنند، پایه Rosa manetti در کشور آمریکا و پایه های R. canina و R. indica در کشورهای اروپایی مرسوم است. در کانینا در شرایط نور کم وسرما پایه به حالت رکود می رود، پایه های مولتی فلورا نیز قوی بوده و خواب زمستانه ندارند. پایه های مانتی نیز رکود زمستانه نداشته و در آمریکا زیاد استفاده می شود.